ZARYS HISTORYCZNY
DZIAŁALNOŚCI SPOŁECZNO-WYCHOWAWCZEJ i KULTURALNO-OŚWIATOWEJ
prowadzonej przez
Spółdzielnię Mieszkaniową "Kociewie" w Starogardzie Gdańskim
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kociewie” w Starogardzie Gdańskim (założona w 1909 roku) - zgodnie z Ustawą o Spółdzielniach Mieszkaniowych oraz na podstawie własnego Statutu - jest uprawniona i prowadzi na swoim terenie działalność społeczną, kulturalną i oświatową.
Praca w tym zakresie prowadzona jest na terenie Spółdzielni od połowy lat 60-tych XX wieku. Wcześniej (tj. od początku lat 60-tych), organizowano wprawdzie pewne działania w tym zakresie, np.:
- uruchomiono pracownię techniczną w piwnicy budynku przy ul. Grunwaldzkiej nr 32,
- uruchomiono pracownię fotograficzną w piwnicy budynku przy ul. Grunwaldzkiej 30 B,
- organizowano okazjonalnie różne podwórkowe gry i zawody sportowe,
- sprzątano teren oraz przygotowywano trawniki przed nowymi budynkami itp.),
lecz były to działania prowadzone wyłącznie w oparciu o społeczne zaangażowanie kilku najbardziej aktywnych mieszkańców Spółdzielni (m.in. Czesław Jabłoński, Mieczysław Chmielecki, Kazimierz Mliczek, Jan Machaliński i inni).
Nową i bardziej profesjonalną formę integrowania mieszkańców, przyjęto dopiero po zatrudnieniu w Spółdzielni etatowego pracownika, czyli animatora tych spraw ( tj. Antoniego Górskiego, który zmienił zatrudnienie, wcześniej pracując m.in. w Ognisku Pracy Pozaszkolnej, następnie w Powiatowym Domu Kultury w Starogardzie).
Pierwszą spółdzielczą placówkę kulturalną czyli Świetlicę udostępniono mieszkańcom osiedla (w budynku przy Al. Wojska Polskiego nr 16) 1967 roku (Antoni Górski). Było to jedno pomieszczenie około 100 m², zlokalizowane na parterze (bez podpiwniczenia, przylegające do budynku mieszkalnego, z wejściem od strony podwórza, wyposażone w instalację elektryczną i ogrzewanie c.o. ). W początkowym okresie (przez kilka lat) placówka nie posiadała bezpośredniego dostępu do wc i bieżącej wody ( w tym czasie korzystano z wc biur Zarządu Spółdzielni).
O tym, że placówka była potrzebna świadczy m.in. fakt powstania w krótkim czasie:
- koła majsterkowiczów ( Jan Brzustewicz ),
- koła fotograficznego ( Leon Brzozowski ),
- klubu seniora,
- dziecięcego samorządu podwórkowego ( Antoni Górski ),
- młodzieżowego zespołu instrumentalno-wokalnego,
- koła brydżowego ( Brunon Engler, Jerzy Gajkowski, Mieczysław Baranowki i inni ),
- a także uaktywnienia się przy Świetlicy pozaszkolnego szczepu Związku Harcerstwa Polskiego pn. ”Szare Włóczęgi” /* ( Antoni Górski ).
Ze względu na warunki lokalowe świetlicy ( tylko jedno pomieszczenie ) część kół zainteresowań działało w pomieszczeniach piwnicznych okolicznych budynków ( np. ciemnia foto – nadal w piwnicy budynku przy ul. Grunwaldzkiej 30 B, pracownia majsterkowiczów – w piwnicy budynku przy Al. Wojska Polskiego 16 ).
Poza stałymi formami pracy – w oparciu o pomieszczenie placówki, lokalne podwórko, taras przy placówce, deptak Al. Wojska Polskiego, boisko pobliskiej szkoły czy mini plac zabaw ( wygospodarowany w ogródku działkowym mieszkańców, zlokalizowany za budynkami przy Al. Woj. Polskiego nr 17 i 19 ) – świetlica prowadziła różne gry, zabawy, projekcje bajek filmowych ( również na powietrzu ), konkursy, wieczornice, wystawy, spotkania czy zajęcia rekreacyjno-sportowe. Organizowano także wędrówki piesze po okolicach miasta oraz krajoznawcze wycieczki autokarowe.
Po uruchomieniu placówki ( przez kilka następnych lat ) Spółdzielnia wspólnie z mieszczącą się obok kawiarnią PSS “Społem” ( o nazwie “Klubowa” ) organizowała popularne wówczas “dancingi” czyli wieczorki i zabawy taneczne dla osób dorosłych.
Bardzo ciekawą i ważną formą wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej, były ( zapoczątkowane przez Spółdzielnię właśnie w połowie lat 60-tych i nieprzerwanie kontynuowane do chwili obecnej ) tzw. akcje wakacyjne. W ramach tego przez szereg lat organizowano w sezonie letnim ( wspólnie ze Związkiem Harcerstwa Polskiego ), cieszące się bardzo dużym zainteresowaniem kilkutygodniowe obozy stałe ( np. Trzebiechowo-1967, Modrzejewo-Galileja-1968, Kałębnica-1969, Wygonin-1970, Wygonin-1971, Małe Swornegacie-1972 itd. ) oraz biwakowiska pod namiotami.
Pierwotnym miejscem składowania sprzętu obozowego ( tj. namiotów, materacy, półek namiotowych, prycz, żerdek, desek, łóżek polowych itp. ) był strych w budynku przy ul. Sikorskiego nr 14, a następnie pomieszczenia piwniczne po nieczynnych kotłowniach osiedlowych w budynkach przy ul. Wybickiego 12 i przy ul. Grunwaldzkiej 30 A.
Z pomieszczeń placówki często korzystał samorząd spółdzielczy ( cykliczne posiedzenia Rady Nadzorczej oraz Walne Zgromadzenia Członków Spółdzielni ) jak też mieszkańcy osiedla, na organizację prywatnych uroczystości rodzinnych ( np. przyjęciny, wesela itp. ).
Na początku lat 70-tych ( w związku z dynamicznym rozwojem Spółdzielni, wzrostem jej zasobów mieszkaniowych oraz stałym powiększaniem się zadań z tym związanych ) w biurze Zarządu została utworzona sekcja społeczno-wychowawcza. Głównym zadaniem tej komórki był dalszy rozwój działalności społeczno-wychowawczej oraz koordynacja kierunkowych przedsięwzięć podejmowanych w tym zakresie na terenie całej Spółdzielni ( Antoni Górski ).
W związku z tym bezpośrednie prowadzenie placówki świetlicowej przy Al. Wojska Polskiego przejmuje nowy pracownik ( Andrzej Łąka ).
W latach 90-tych, w związku z dużymi trudnościami organizacyjno – finansowymi działalności społeczno-wychowawczej, Zarząd Spółdzielni zdecydował o okresowym zawieszeniu działalności Świetlicy. Pomieszczenie placówki oraz nieczynnej już kawiarni, przez kilka lat ( tj. do chwili wznowienia działalności Świetlicy ) wynajmowała Miejska Biblioteka Publiczna.
Wiosną 1972 roku ( w powstającym od 1968 roku – na południu miasta – osiedlu im. Mikołaja Kopernika ), oddano do użytku tzw. Ośrodek Społeczno-Wychowawczy, zweryfikowany następnie jako Klub II kategorii ( Tadeusz Dobrogoszcz ).
Placówkę umiejscowiono w murowanym baraku ( służącym poprzednio jako zaplecze techniczno-administracyjne kierownictwa budowy osiedla ), który zmodernizowano i odpowiednio przystosowano do pełnienia nowej funkcji. Obiekt był wolnostojący, parterowy, bez podpiwniczenia, posiadający instalację elektryczną, c.o. oraz bieżącą zimną wodę ( prawie 200 m² powierzchni użytkowej, w tym: 3 pomieszczenia do pracy merytorycznej, pomieszczenie biurowe, 2 wc oraz 3 pomieszczenia magazynowe ). Oprócz naszej placówki w budynku funkcjonował także Klub RSW “Książka, Prasa RUCH”.
Przed oddaniem Ośrodka do użytku, w osiedlu organizowano ( w oparciu o jedno z mieszkań typu M-4 na parterze budynku nr 3 ) zajęcia społeczno – wychowawcze jedynie symbolicznie. Placówka od początku swego istnienia realizowała podobne zajęcia i imprezy jak Świetlica przy Al. Wojska Polskiego, jednak rozszerzone o pewne, nowe pozycje programowe.
Zorganizowano i prowadzono dla mieszkańców m.in. :
- szkutniczo-lotnicze koło modelarskie ( Bogdan Kruszona ),
- klub seniora,
- dziecięce samorządy podwórkowe ( Tadeusz Dobrogoszcz ),
- pomoc dzieciom w odrabianiu lekcji,
- koło plastyczne “Plama” ( Antoni Górski ),
- zespół instrumentalno-wokalny ( Andrzej Ossowski, Jerzy Kryszkiewicz, Marek Kosecki itd. ),
- koło filatelistyczne ( Piotrowski ),
- koło turystyki pieszej “Hadaka” ( Tadeusz Dobrogoszcz ),
- starszoharcerski klub instruktorów ZHP ( Antoni Górski ),
- oraz młodzieżowy klub “Sami Swoi” /** ( Tadeusz Dobrogoszcz, Zenon Makowski ).
Poza stałymi formami pracy, placówka bieżąco prowadziła dla mieszkańców różne gry i zabawy, konkursy, wystawy, spotkania, dyskoteki czy wieczorki taneczne. Ponadto na terenie osiedla organizowano projekcje bajek filmowych na powietrzu ( specjalnie w tym celu, na szczycie budynku nr 10 został wymalowany ekran kinowy ), osiedlowe turnieje rekreacyjno-zabawowe, pokazy samolotowych modeli latających, pokazy strażackie ( np. przy użyciu tzw. “rękawa ratowniczego” ewakuacja osób z 4 piętra budynku nr 7 ), pokazy gimnastyczne, pokazy sprawności sportowej ( np. judo i samoobrona ), turnieje i mecze piłkarskie itd.
Organizowano także jednodniowe lub kilkudniowe turystyczne rajdy piesze po Kociewiu ( m.in. do Klonówki, Pelplina, Gniewu itd. ), po Borach Tucholskich ( np. Tuchola-Bysław-Błądzim-Lniano-Tleń-Kasparus-Skórcz itd. ), różne wycieczki po mieście i okolicach oraz krajoznawcze wycieczki autokarowe po regionie pomorskim ( np. Sztutowo-Frombork itp. ).
Podczas wakacji szkolnych organizowano codziennie ( z wyłączeniem niedziel ) szereg zajęć i imprez w ramach akcji tzw. “Wesoła Zima” i “Nieobozowe Lato”.
W sezonie zimowym ( rok 1972/1973 ) – na przylegającym do placówki boisku asfaltowym – zorganizowano ( przy wydatnej pomocy pracowników administracji i członków klubu “Sami Swoi” ) pierwsze w tym osiedlu lodowisko.
Pomieszczenia placówki często udostępniano miejscowym organom samorządowym na różne posiedzenia czy zebrania, mieszkańcom na organizację prywatnych uroczystości rodzinnych ( typu przyjęciny, wesela itp ) oraz młodzieżowemu związkowi pracowników “Polfy” na spotkania klubu “Pinokio”.
Placówka współpracowała m.in. z PSS “Społem”, Komendą Hufca ZHP, Ligą Kobiet, Odziałem PTTK, TKKF, Ligą Obrony Kraju itd.
29 listopada 1974 roku ( również w osiedlu im. Mikołaja Kopernika ) Spółdzielnia oddała do użytku kolejny, tym razem piętrowy i podpiwniczony obiekt tj. Osiedlowy Dom Kultury ( Tadeusz Dobrogoszcz ). W 1980 roku placówka uzyskała wyższą, czyli II kategorię zaszeregowania ( kategorię przyznał ówczesny Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego oraz Wojewódzka Spółdzielnia Mieszkaniowa w Gdańsku - 4 marca 1980 roku ). W okresie od 1988 do 2015 roku obiekt funkcjonował jako Spółdzielczy Dom Kultury.
W nowej placówce ( o łącznej powierzchni użytkowej ponad 1000 m² ) wyposażonej w instalację elektryczną, c.o., gazową i zimną wodę, znajdowały się pomieszczenia przeznaczone do prowadzenia właściwej działalności merytorycznej jak też różne pomieszczenia administracyjno-gospodarcze:
-
na piętrze: 2 sale świetlicowe,
-
na parterze: sala kominkowa, 2 pomieszczenia biurowe, szatnia i wc
-
w piwnicy: sala gier ( w przyszłości trwale rozdzielona na 2 pomieszczenia ), pracownia modelarska, pracownia fotograficzna, pracownia kulinarna, pomieszczenie warsztatowe, magazynowe, wc, rozdzielacz wody i węzeł c.o.
-
Na piętrze ( wzdłuż całej południowej części budynku ) znajdował się taras, do którego prowadziły schody, służące jednocześnie jako awaryjne wyjście ewakuacyjne.
Od początku istnienia placówki, Spółdzielnia wynajęła kilka pomieszczeń zewnętrznym najemcom:
- na parterze: Miejskiej Bibliotece Publicznej na jej filię nr 2
- wypożyczalnia książek wraz z czytelnią zajmowała przeszło 110 m² ( Helena Delewska ),
- na piętrze: PSS “Społem” na kawiarnię ( o nazwie “Arkadia” ) wraz z zapleczem około 130 m²
W budynku zlokalizowano również ( ale z niezależnym wejściem od strony ul. Reymonta ) biura administracji osiedlowej ( przeszło 50 m² ).
Po uruchomieniu nowego obiektu przy ul. Reymonta 1, działalność Klubu zlokalizowanego w tzw. “baraku” została całkowicie zawieszona, a wcześniej realizowane tam formy pracy przeniesino do nowych pomieszczeń.
Na przestrzeni lat - w Domu Kultury działały ( z większymi lub mniejszymi efektami ) następujące koła i kluby zainteresowań hobbystycznych :
- szkutniczo-lotnicze koło modelarskie ( Bogdan Kruszona ),
- koło fotograficzne ( Leon Brzozowski / Lech Lewandowski ),
- koło kukiełkarskie ( Danuta Farysej ),
- koło teatralne/ żywego słowa ( Danuta Skok ),
- koło młodych gospoś ( Renata Peron ),
- klub seniora,
- dziecięcy zespół taneczny ( Bożena Liberska ),
- koło plastyczne ( Antoni Górski / Jan Wałaszewski / Marek Wałaszewski ),
- pomoc dzieciom w odrabianiu lekcji,
- koło filatelistyczne ( Piotrowski )
- koło radioamatorów ( Marek Bieliński )
- dziecięce samorządy podwórkowe,
- zespół instrumentalno-wokalny,
- koło tenisa stołowego,
- koło szachistów ( Grzegorz Gańcza ),
- klub brydżowy ( Brunon Engler, Zbigniew Hennig, Jan Kuchta, Ginter Richert,
Andrzej Wyborski, Jan Staniszewski, Mariusz Pater, Putkamer, i inni )
- koło turystyki pieszej ( Tadeusz Dobrogoszcz / Mirosław Kalkowski ),
- starszoharcerski klub instruktorów ZHP ( Antoni Górski )
- młodzieżowy klub “Sami Swoi” ( Zenon Makowski ).
Ponadto placówka organizowała dla wszystkich mieszkańców szereg różnych, otwartych i ogólnodostępnych zajęć i imprez. Prowadzono między innymi: dyskoteki, wieczorki i zabawy taneczne, pokazy i występy zespołów artystycznych, koncerty muzyki kameralnej, występy orkiestry dętej, projekcje bajek i filmów, spotkania z ciekawymi ludźmi, tematyczne konkursy plastyczne, różne wystawy, wernisaże, turnieje szachowe, mecze i turnieje brydżowe, rajdy i wycieczki piesze, krajoznawcze wycieczki autokarowe, osiedlowe czy międzyosiedlowe turnieje rekreacyjno-zabawowe, mecze i turnieje piłkarskie, pokazy samolotowych modeli latających, zawody latawcowe, pokazy sprawności i sprzętu straży pożarnej czy milicji, spotkania mieszkańców przy ognisku wraz z pieczeniem ziemniaków itp.
Niewątpliwą atrakcją w osiedlu ( w grudniu 1974 i 1975 roku ) była możliwość zamawiania przez mieszkańców do swych domów ( w Wigilijny wieczór Bożego Narodzenia ) odwiedzin św. Mikołaja wraz z naszym fotografem. Odwiedziny te, cieszące się dużym zainteresowaniem rodziców i dzieci organizowano m.in. przy pomocy kilku najbardziej aktywnych członków klubu “Sami Swoi”.
W sezonie zimowym ( korzystając z dużych mrozów ), na placu przed placówką zorganizowano dla dzieci ślizgawkę, natomiast na osiedlowym boisku asfaltowym obok ówczesnej szkoły podstawowej nr 1 uruchomiono ( przy dużej pomocy pracowników administracji osiedla, straży pożarnej, zakładu energetycznego oraz aktywnych działaczy społecznych ) pierwsze w mieście spore, kolorowo oświetlone lodowisko.
Podczas wakacji szkolnych prowadzono ( w okresie letnim przez okres od 5 do 8 tygodni ) szereg zajęć i imprez w ramach akcji tzw. “Wesoła Zima” i “Nieobozowe Lato”. Organizowano między innymi różne gry, zabawy, konkursy, wystawy, pokazy sprawnościowe, wędrówki piesze, wycieczki autokarowe, a zimą dodatkowo kuligi i saneczkowanie. Sporymi atrakcjami były ( cieszące się dużym zainteresowaniem dzieci i ich rodziców ) kilkudniowe biwaki pod namiotami nad kanałem rzeki Brdy ( w okolicach miejscowości Rytel-Konigort koło Chojnic ), w Wojtalu ( koło Czarnej Wody ), a także noclegi pod namiotem na terenie osiedla.
Poza tym organizowano podwórkowe “Punkty Zajęć Wakacyjnych”, które uruchamiano okresowo w różnych rejonach administracyjnych zespołu osiedli Mikołaja Kopernika ( np. przy ul. Pomorskiej, przy ul. ks. Szumana, przy ul. Pstrowskiego/al. Jana Pawła II czy w dolnej części osiedla Kopernika ). W celu uatrakcyjnienia zajęć “Nieobozowej Akcji Letniej” prowadzonej (“pod parasolami” ) dla dzieci na placu przed Domem Kultury, doprowadzono z placówki na pobliski trawnik specjalną instalację wodną, do której okresowo podłączano różne ogrodowe fontanny i prysznice ( całą instalację wykonali pracownicy administracji osiedlowej ). Od tej chwili, upały panujące w trakcie prowadzonych zajęć stały się mniej dokuczliwe.
Pomieszczenia placówki udostępniano nieodpłatnie organom samorządowym osiedla i spółdzielni na różne posiedzenia czy zebrania oraz odpłatnie mieszkańcom na prywatne uroczystości rodzinne ( typu przyjęciny, 18-te urodziny, wesela itp. ). Odpłatnie wynajmowano pomieszczenia także różnym zewnętrznym instytucjom i organizacjom na prowadzone przez nich spotkania, narady czy zebrania.
Ponadto placówka często udostępniana była m.in.:
- Wojskowym Komisjom Uzupełnień ( bardzo uciążliwe wynajmy, uniemożliwiające
przez kilka miesięcy prowadzenie jakiejkolwiek pracy programowej w pomieszczeniach
placówki ),
- Władzom Miasta ( na organizację Lokali Wyborczych ),
- Związkom Zawodowym Pracowników Spółdzielni ( na organizację Balów
Sylwestrowych, Zabaw Karnawałowych, Zabaw dzieci pracowników z Mikołajem itp. ),
- Oddziałowi Polskiego Związku Głuchych ( na cykliczne spotkania członków Związku ).
Pod koniec lat 70-tych, Zarząd Spółdzielni zawarł z dyrekcją Nadbałtyckich Zakładów Przemysłu Skórzanago “Neptun”, porozumienie o współpracy i wzajemnej pomocy w prowadzeniu działalności społeczno-wychowawczej i kulturalno-oświatowej. Dzięki temu porozumieniu m. in. :
-
w Domu Kultury zostało zatrudnionych kilka osób, opłacanych w całości przez NZPS “Neptun” (np. Marek Wałaszewski, Ewa Gracz, Grażyna Paturalska). Po pewnym okresie część z nich została pracownikami Domu Kultury zatrudnionymi przez Spółdzielnię,
-
Zakłady Obuwnicze ( po likwidacji włanego pomieszczenia świetlicowego przy ul. Kościuszki ) uzyskały w Domu Kultury miejsce dla bieżącej działalności zakładowej orkiestry dętej oraz możliwość nieodpłatnej organizacji różnych zebrań oraz pracowniczych wieczorków i zabaw tanecznych.
Również w tym czasie, tj. po połowie lat 70-tych (czyli po przejęciu przez naszą spółdzielnię zasobów członkowskich kościerskiej spółdzielni mieszkaniowej z terenu Skarszew) utworzono w Skarszewach Świetlicę. Placówkę zlokalizowaną w mieszkaniu typu M-5, prowadziła ( zatrudniona przez naszą Spółdzielnię – w wymiarze ½ etatu ) jedna z mieszkanek tego osiedla. Osiedlowy Dom Kultury, oprócz nadzoru merytorycznego nad bieżącą działalnością świetlicy, organizował dla mieszkańców tego osiedla także szereg kameralnych spotkań ( np. okolicznościowe spotkania z okazji Dnia Kobiet, Dnia Seniora, Spotkania Wigilijne itp. ) oraz podwórkowe imprezy plenerowe dla dzieci ( np. obchody Międzynarodowego Dnia Dziecka, różne wakacyjne imprezy rekreacyjno-zabawowe itp. ). Działalność Świetlicy jako placówki kulturalnej zakończono na początku lat 80-tych, natomiast okolicznościowe spotkania seniorów oraz organizację imprez podwórkowych dla dzieci kontynuowano jeszcze przez wiele lat.
W sierpniu 1988 i 1989 roku Dom Kultury był organizatorem, trwającego kilka tygodni ( na rynku starego miasta ) “Jarmarku”. Uczestniczyło w nim wielu kupców i rzemieślników z różnych części kraju ( były to stoiska, które nie zakwalifikowały się do uczestnictwa, w trwającym w tym samym czasie “Jarmarku Dominikańskim” w Gdańsku ).
Nasze zadanie polegało głównie na:
- rejestracji stoisk,
- wyznaczaniu stoiskom konkretnej lokalizacji,
- pobieraniu stosownych opłat,
- organizacji loterii fantowej dla mieszkańców,
- oraz dbaniu o porządek na terenie jarmarku.
Środki finansowe uzyskane z tzw.“wpisowego” oraz z “loterii fantowej” w całości zasiliły budżet Domu Kultury.
W realizacji tego zadania przemiennie uczestniczyli prawie wszyscy pracownicy placówki ( Tadeusz Dobrogoszcz, Zbigniew Markowski, Grzegorz Wilczyński, Marek Wałaszewski, Beata Maciejewska, Ewa Gracz, Dorota Jaszczerska, Krystyna Stoltz itd. ). Ze względu na występujące wówczas braki i trudności zaopatrzeniowe sklepów, “Jarmark” cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców całego miasta.
Dom Kultury w realizacji swych zadań współpracował m.in. z Komendą Hufca ZHP, PSS”Społem”, Ligą Kobiet, Ligą Obrony Kraju, Związkiem Głuchych, Oddziałem PTTK, TKKF, Szkołą Podstawową nr 1, Nadbałtyckimi Zakładami Przemysłu Skórzanego “Neptun” itd.
Od końca lat 80-tych ( to jest po transformacji ustrojowej kraju ) niektóre pomieszczenia Domu Kultury przez kolejne lata odpłatnie wynajmowane były m.in. Szkole Nauki Jazdy “Wiraż”, Hurtowni Odzieżowej “Ossen”, Biuru Usług Turystycznych “Atma”, Wypożyczalni Kaset Video “Doschar”, Szkole Jazdy “Tor” itp.
W 1989 roku Spółdzielnia uruchomiła kolejną placówkę świetlicową, tym razem w Osiedlu im. 60-lecia Odzyskania Niepodległości Polski ( Ewa Dobrowolska ). Świetlica znajduje się na piętrze północnej części osiedlowego pawilonu handlowego. Ogólna powierzchnia użytkowa to przeszło 150 m², w tym: 2 sale świetlicowe, 2 pomieszczenia biurowe, pomieszczenie magazynowe, szatnia, wc i małe zaplecze kuchenne.
W placówce organizowano różne gry, zabawy dla dzieci, dyskoteki, konkursy, wystawy, a także prowadzono m.in. :
-
klub seniora,
-
klub brydżowy ( działalność została przeniesiona z Domu Kultury ),
-
koło szachowe,
W okresie zimowych i letnich ferii szkolnych świetlica prowadziła w ramach akcji wakacyjnych szereg zajęć dla dzieci w placówce, przed placówką, a także ( podczas ferii letnich ) w innych rejonach administracyjnych tego zespołu osiedli ( tj. w Osiedlu im. Konstutucji 3 Maja czy w Osiedlu Piastów ).
Obecnie aktywną pracę merytoryczną prowadzą trzy placówki kulturalne.
Oprócz wyżej opisanej działalności programowej, należy także podkreślić fakt utworzenia w 1997 roku ( na terenie Spółdzielczego Domu Kultury ) Zespołu Redakcyjnego Spółdzielczych Programów Informacyjnych ( Tadeusz Dobrogoszcz, Karolina Sprengel, Tomasz Miszewski ).
Inwestując w to nowatorskie wówczas przedsięwzięcie ( związane z wygospodarowaniem odpowiednich pomieszczeń, szkoleniami pracowników, profesjonalnym wyposażeniem studia nagrań, komputerowym sprzętem montażowym, kamerami video, odpowiednią liczbą niezbędnego osprzętu itp. ) można po latach stwierdzić, że zakładane wówczas cele osiągnięto.
Dzięki zastosowaniu nowej formy przekazu, Spółdzielnia stworzyła mieszkańcom swobodny dostęp do bieżących informacji o realizowanych przedsięwzięciach:
-
gospodarczych,
-
technicznych,
-
ekonomicznych,
-
samorządowych,
-
społecznych czy kulturalnych.
Cykliczne, półgodzinne programy, emitowane były co dwa tygodnie w poniedziałki ( powtórki we wtorki i środy ) na antenie lokalnej tv kablowej.
Audycje informacyjne pod nazwą “Spółdzielcza Jedynka” cieszyły się sporym zainteresowaniem środowiska.
Zespół Redakcyjny działał nieprzerwanie do 2015 roku.
/*
Historia “Szarych Włóczęgów” Związku Harcerskiego Polskiego rozpoczęła się na początku lat 60-tych XX wieku i jest ściśle związana z jego głównym twórcą tj. Antonim Górskim.
Szczep powstał w oparciu o wcześniej działającą 9 Drużynę Harcerzy ZHP ( o pierwotnej nazwie “Plewyje” – czyli roszyfrowując nazwę: Plemię Wybickiego Józefa ) oraz o Drużynę żeńską ZHP im. Olgi Małkowskiej (?). Drużyny te zostały utworzone pod koniec lat 50-tych i składały się głównie z uczniów Szkół Podstawowych nr 1, 2 i 4. tj. szkół mieszczących się przy ulicy Jana Sobieskiego. W późniejszym okresie dołączyli do drużyn także uczniowie Szkoły Podstawowej nr 3.
Pierwsze zbiórki harcerzy odbywały się w jednej z pracowni świetlicowej Ogniska Pracy Pozaszkolnej ( w tzw. wówczas “Domu Harcerza” ). Placówka mieścila się w baraku zlokalizowanym przy cmentarzu ewangielickim - za budynkiem Szkoły Podstawowej nr 2 i 4.
Harcerską drużynę męską zorganizował i poprowadził ( od około 1958 roku ) pracownik tej placówki - Antoni Górski.
W swym działaniu korzystał z dużego, własnego doświadczenia w pracy harcerskiej, jak też z wcześniej, regularnie uprawianej turystyki pieszej ( m.in. jako przedwojenny oraz na początku II wojny światowej aktywny członek ZHP, po wojnie również jako czynny członek PTTK itd. ).
Oprócz stosowania w pracy harcerskiej wszystkich formalnych zasad i metod pracy obowiązujących w ZHP, wprowadzał także różne ciekawe pomysły oraz nietypowe “obrzędy”.
Na szczególną uwagę zasługują zapoczątkowane wówczas wieczorno-nocne wędrówki po lesie, kończone przy ognisku tzw. “Próbą Indiańskiego Wojownika” ( połączone z “próbą krwi i ognia” oraz nadaniem symbolicznego “Indiańskiego Imienia” ). Zajęcia te – utrzymywane w aurze dużej tajemniczości - wymagały od harcerzy sporej odwagi, opanowania emocji oraz dobrej orientacji w terenie. Ten autorski pomysł “Czujnego Bizona” ( tj. Antoniego Górskiego ), ówcześni harcerze do dzisiaj wspominają z dużym sentymentem.
W tych latach drużyny wzięły udział:
-
w zgrupowaniach obozów letnich organizowanych przez Komendę Hufca ZHP ( Orzechowo koło Ustki - 1959,
W bieżącej pracy harcerskiej realizowano dużo różnorodnych i ciekawych form, które przyciągały coraz większe rzesze dzieci, młodzieży i instruktorów.
Pod koniec lat 50-tych ( wrzesień 1959 roku ), w odpowiedzi na duże zapotrzebowanie środowiska, został utworzony pozaszkolny Szczep ZHP “Szarych Włóczęgów” ( wyraźny rozwój tego szczepu nastąpił po zmianie miejsca zatrudnienia Antoniego Górskiego, który z Ogniska Pracy Pozaszkolnej przeszedł do pracy programowej w Powiatowym Domu Kultury ).
Wówczas główną kadrę instruktorską tworzyli: Antoni Górski, Brunon Serocki, Paweł Liebrecht.
Zespół ten, przez wiele lat organizował ( w sezonie letnim – jako podsumowanie całorocznej pracy drużyn ) bardzo ciekawe programowo obozy pod namiotami, które do dzisiaj są “ciepło” wspominane przez ich uczestników.
Lokalizacje obozów były następujące:
-
Orzechowo koło Ustki,
-
Gardyny koło Iławy wraz z Rajdem pieszym na pola Grunwaldu – 1960 ( zgrupowanie obozów organizowane przez Komendę Hufca ZHP ),
oraz obozy organizowane własnymi siłami Szczepu ( tj. poza zgrupowaniami obozów Komendy Hufca ZHP ):
-
Brody koło Gniewu – 1961,
-
Uboga koło Rytla – 1962 oraz uczestnictwo reprezentacji obozu w Zlocie Harcerzy na Biskupiej Górce w Gdańsku,
-
Modrzejewo koło Rytla – 1963,
-
Spierewnik koło Rytla – 1964,
-
Trzebiechowo koło Skrzyni – 1965,
-
Kalisz Kaszubski – 1966,
-
ponownie Trzebiechowo koło Skrzyni – 1967,
-
Modrzejewo-Galileja – 1968,
-
Kałębnica koło Skrzyni – 1969,
-
Wygonin – 1970,
-
ponownie Wygonin – 1971,
-
Małe Swornegacie – 1972,
-
ponownie Małe Swornegacie – 1973,
-
Konigort koło Rytla – 1974,
-
ponownie Konigort koło Rytla – 1975,
-
ponownie Konigort koło Rytla – 1976,
-
ponownie Małe Swornegacie – 1977 itd.
Wszystkie wyżej wymienione obozy stałe trwały trzy tygodnie ( to był standard ).
Około 1962 roku ( w ramach istniejącego już Szczepu ), utworzono m.in. nową drużynę o nazwie “Grunwald”. Skupiła ona w swych szeregach harcerzy starszych ( w wieku powyżej 15 lat ), którzy do tej pory działali m.in. w 9-tej drużynie. Drużynowym został Paweł Liebrecht, a przybocznym Norbert Kaszubowski.
W tym czasie zaczęły też powstawać tzw.“harcówki”, czyli miejsca zbiórek i pracy poszczególnych drużyn:
-
pierwsza zlokalizowana była na strychu ( dwa pomieszczenia ) – wschodni szczyt budynku Szkoły Podstawowej nr 2,
-
druga w piwnicy budynku mieszkalnego ( dwa pomieszczenia ) przy ul. Paderewskiego nr 10.
Wszystkie prace związane z adaptacją ( tj. remontem, malowaniem, dekorowaniem, utrzymywaniem czystości tych pomieszczeń itd. ) wykonywane były społecznie przez harcerzy i instruktorów Szczepu.
Pod koniec lat 60-tych ( po spełnieniu obowiązujących wymogów ) utworzono w szczepie 2 Drużynę Harcerzy “Czerwonych Beretów” im. Franciszka Kurowskiego. Zainteresowanie tą formą działalności na naszym terenie było duże ( do tej pory w Hufcu takie drużyny istniały tylko w Szczepie ZHP przy Technikum Przemysłu Skórzanego ).
Kandydat do wstąpienia w jej szeregi musiał spełniać odpowiednie warunki oraz przechodzić ustalone i obowiązujące procedury. Warunkiem było m.in. :
-
pomyślnie zaliczony tzw. “zrzut” ( tj. pokonanie nocą w odpowiednim czasie trasę z miejsca “zrzutu” do wyznaczonego miejsca zbiórki – na miejsce “zrzutu” kandydat [ po zawiązaniu mu oczu przepaską ] był wywożony samochodem w określone miejsce [ zazwyczaj było to kilkanaście kilometrów od miejsca zbiórki ] ),
-
obowiązkowe uczestnictwo w corocznych tzw. “Małych Wyprawach” ( czyli wiosennych wędrówkach i grach terenowych “na orientację” ), których pozytywne zaliczenie pozwalało przedłużyć “Patent” tj. prawo do noszenia beretu bordo przez kolejny rok,
-
Uczestnictwo w tzw. “złazach”, czyli jesiennych wędrówkach terenowych, organizowanych przez różne drużyny “Czerwonych Beretów” pod patronatem Gdańskiej Komendy Chorągwi ZHP ( te zajęcia przeważnie odbywały się na Kaszubach ).
Po tym okresie, drużyny “Czerwonych Beretów” rozpoczęto tworzyć również w innych Szczepach Hufca.
W 1970 roku, przy ówczesnej Lokatorskiej Spółdzielni Mieszkaniowej ( zmiana nazwy na obecną tj. na Spółdzielnię Mieszkaniową “Kociewie” miała miejsce dopiero w 1972 roku ) powołano nowy szczep harcerski, któremu nadano imię “Bohaterów Lasu Szpęgawskiego”. Komendantem Szczepu został aktywny instruktor ZHP ( jednocześnie pracownik Spółdzielni ) Brunon Engler. Na drużynowych powołano: m.in. Lucynę Mliczek, Antoniego Górskiego, Tadeusza Dobrogoszcz, a na przewodniczącego “Młodzieżowego Kręgu Instruktorskiego” Jerzego Cherka. Szczep im.”Bohaterów Lau Szpęgawskiego” funkcjonował przez cztery lata, po czym został rozwiązany.
Trzeba nadmienić, że od około 1972 roku, bezpośrednie związki organizacyjne tego środowiska z ZHP zaczęły się zmieniać. Wprawdzie w dalszym ciągu formalnie istniały, lecz działalność Szczepu w dotychczasowej formie zaczął zanikać.
W tym czasie letni wypoczynek wakacyjny dzieci i młodzieży ( w większym niż do tej pory stopniu ) zaczęła przejmować na siebie Spółdzielnia Mieszkaniowa.
Po roku 1977 ( w miejsce corocznie organizowanych obozów ) wprowadzono inną formę letniego wypoczynku, organizując wielodniowe biwaki pod namiotami jako tzw. “Stanice Nieobozowego Lata”.
Różnica polegała między innymi na tym, że:
- uczestnicy nie byli umundurowani,
- z biwaków korzystać mogły wszystkie chętne dzieci, a nie tylko osoby zrzeszone w ZHP,
- jeden turnus ( dla uczestnika ) trwał kilka dni ( od 5 do 7 dni ),
Stanice NAL prowadzone były przez okres od 3 do 5 tygodni ( uczestnicy zmieniali się co turnus ). Główną ich lokalizacją ( oprócz miejscowości Wojtal koło Czarnej Wody – 1981 r. ) był Konigort koło Rytla.
Tę formę wypoczynku wakacyjnego dla dzieci i młodzieży zakończono ( głównie z powodów finansowo-organizacyjnych ) po połowie lat 80-tych.
Z historią drużyn założycielskich jak i samego Szczepu “Szarych Włóczęgów” związani byli ( oprócz w/w kadry głównej ) między innymi:
Kazimierz Skrobisz, Jan Anhalt, Zenon Dudek, Hubert Kurowski, Andrzej Wiczkowski, Zbigniew Kiełtyka, Tadeusz Dobrogoszcz, Józef Matofij, Stanisław Chmielecki, Marian Wiśniewski, Andrzej Wiśniewski, Zdzisław Brzozowski, Jerzy Liebrecht, Juliusz Piechowski, Norbert Kaszubowski, Henryk Migowski, Józef Mostowy, Henryk Biesiada, Zbigniew Chyła, Zygmunt Lewandowski, Zbigniew Olszewski, Wiesław Zimmermann, Edmund Rohde, Brunon Engler, Zygmunt Szwoch, Eugeniusz Kłos itd,
a w okresie późniejszym: Zenon Makowski, Mirosław Kalkowski, Roman Makowski, Andrzej Ossowski Zdzisław Badźmierowski, Jerzy Cherek, Henryk Sadowski, Andrzej Bazaniak i inni
oraz
Barbara Makowska, Janina Kłos, Mirosława Zimmermann, Gabriela Laskowska, Krystyna Rajchel, Brygida Bielińska, Małgorzata Kaczmarek, Inga Kurek, Krystyna Talarska, Aleksandra Makowska, Barbara Domachowska, Urszula Paczosa, Halina Stolińska, Aleksandra Czecholińska, Krystyna Kreft, Helena Dąbek, Kazimiera Dąbek, Gizela Rohde, Danuta Plumbaum itd,
a w okresie późniejszym: Lucyna Mliczek, Renata Peichert, Ewa Sobiecka, Aleksandra Sobiecka, Urszula Sobecka, Maryla Sarnowska, Sylwia Szymańska, Danuta Czyżewska i inni.
/**
Ta pozycja programowa utworzona w tzw. “baraku”, ze względu na pewną specyfikę działania oraz z powodu ówcześnie bardzo dużego zainteresowania młodzieży, zasługuje na trochę szersze omówienie.
W latach 70-tych XX wieku - pewnej części młodzieży działającej do tej pory bardzo aktywnie m.in. w Związku Harcerstwa Polskiego - zaczęło brakować pomysłu na dalsze funkcjonowanie tylko w tej organizacji. Przyczyniły się do tego również nie w pełni rozumiane zmiany wprowadzane w kraju przez ówczesne władze ZHP. W odpowiedzi na pewną frustrację części młodzieży oraz na zapotrzebowanie tego środowiska, zrodził się pomysł utworzenia w placówce czegoś nowego, ciekawego i jak do tej pory nietypowego.
Głównym założeniem przedsięwzięcia było stworzenie zainteresowanej młodzieży odpowiednich warunków do ciekawych, koleżeńskich spotkań, nawiązywania nowych znajomości oraz dostarczenia jej dużej dozy rozrywki i zabawy. Ponieważ placówka zatrudniała na etacie tylko jednego etatowego pracownika, liczono także na uzyskanie aktywnej pomocy członków klubu w organizacji innych, ogólnodostępnych zajęć czy imprez prowadzonych w osiedlu.
Zamierzenia ostatecznie sfinalizowano jesienią 1972 roku, powołując do życia “Klub Sami Swoi” ( nazwę przyjęto od znanej wszystkim komedii filmowej, natomiast organizowane spotkania oraz cykliczne imprezy, w pewnym stopniu inspirowane były popularnymi wtedy telewizyjnymi programami kabaretowymi pn.“Spotkania z Balladą” ).
Można stwierdzić, że nowy pomysł sprawdził się, a młodzież go “kupiła” i wyraźnie zaakceptowała.
Główny trzon tego przedsięwzięcia tworzyli doświadczeni instruktorzy ZHP jak i członkowie drużyn starszoharcerskich, którzy przez lata działali aktywnie w miejscowym szczepie “Szarych Włóczęgów” Antoniego Górskiego.
Spotkania klubu przeprowadzano co tydzień, natomiast raz w miesiącu organizowano tematyczne imprezy rozrywkowe połączone z wieczorkami tanecznymi. Zainteresowanie było tak duże, że pomieszczenia placówki często nie mogły pomieścić wszystkich chętnych i trzeba było stosować “biletowanie” czyli ograniczenia wstępu - szczególnie dotyczyło to uczestnictwa w imprezach rozrywkowych i w wieczorkach tanecznych ( m.in. “Kargul, podejdź do płota”, “Bal Maskowy”, “Bal Szkotów”, itp. ). Poza cyklicznymi spotkaniami czy imprezami rozrywkowo-tanecznymi organizowanymi w placówce, członkowie klubu brali również udział w wędrówkach pieszych i biwakach ( np.”Rajd pod kroplami”, “Biwak w Lubikach”, “Kaszubski Rajd Ew” itp. ).
Poza osobistym uczestnictwem w rozrywce i zabawie, członkowie klubu efektywnie pomagali w realizacji bieżących zadań programowych placówki osiedlowej. Brali udział w przeprowadzaniu różnych gier i zabaw dla dzieci, pokazów, turniejów oraz wydatnie pomagali m.in. przy organizacji lodowisk osiedlowych.
Działalność klubu, przez kilka lat efektywnie skupiała zainteresowaną młodzież, a proponowana przez organizatorów rozrywka i dobra zabawa, dodatkowo integrowała to środowisko, rozszerzała wzajemną koleżeńskość, społeczną aktywność oraz indywidualne zainteresowania hobbystyczne.
Od jesieni 1972 do 1976 roku w cyklicznych spotkaniach oraz tematycznych imprezach klubu uczestniczyli m.in:
panowie: Zenon Makowski, Andrzej Rakowski, Eugeniusz Kłos, Sylwester Kurcwald, Roman Prabucki, Andrzej Ossowski, Zdzisław Badźmierowski, Zbigniew Engler, Antoni Górski, Marek Kosecki, Jerzy Kryszkiewicz, Stefan Kamiński, Eugeniusz Osowski, Andrzej Sarnowski, Roman Makowski, Andrzej Bartkowiak, Adam Hanke, Andrzej Syldatk, Andrzej Rynas, Ryszard Gaszkowski, Andrzej Bazaniak itd.
oraz panie: Maria Schutz, Grażyna Kopowska, Halina (Rakowska), Ewa Sobiecka, Aleksandra Sobiecka, Barbara Brzuska, Hanna Brzuska, Urszula Sobecka, Maryla Sarnowska, Grażyna Karczewska, Bożena Borowska, Lucyna Mliczek, Renata Paichert, Barbara Syldatk, Sylwia Szymańska itd.
Po roku 1975, aktywność klubu zaczęła ulegać ( z różnych powodów ) stopniowemu zmniejszaniu, co w konsekwencji doprowadziło do całkowitego zawieszenia tej działalności.
autor rysu historycznego:
Tadeusz Dobrogoszcz - dyrektor ODK w latach 1974-2015
konsultacje:
Lucyna Miczek
Mirosław Kalkowski
W 2019 roku przygotowano dokument filmowy w związku z 45 rocznicą działalności Osiedlowego Domu Kultury oraz z 110 rocznicą istnienia Spółdzielni Mieszkaniowej „Kociewie”.
Dokument powstał na podstawie rysu historycznego napisanego przez poprzedniego dyrektora ODK, pana Tadeusza Dobrogoszcza.
Film zrealizował Mateusz Pizuński przy ścisłej współpracy z ODK. Głosu narratora użyczył Piotr Ossowski.
W filmie wystąpili:
- Renata Perron
- Jadwiga Krychowiak
- Irena Wolter
- Irena Czerwińska
- Daniela Klug
- Czesława Ćwiek
- Danuta Hennig
- Lucyna Mliczek
- Grażyna Dobrogoszcz
- Ewa Wiciak
- Urszula Panglisz
- Stanisław Górski
- Leszek Lewandowski
- Mirosław Kalkowski
- Bogdan Kruszona
- Stanisław Tobieński
- Eugeniusz Kłos
- Sylwester Kurcwald
Tym dokumentem chcieliśmy podkreślić długoletnie działania kulturalne prowadzone przez naszą spółdzielnię.
Historia działań kulturalnych prowadzonych od wczesnych lat 60-tych zawiera więcej szczegółów i informacji, których nie udało się już w filmie zawrzeć. Być może jednak uda się nam to kiedyś opublikować, a na pewno zostanie ona w archiwach jako cenny dokument dla przyszłych pokoleń.